آیا دست ترامپ برای اجرای برنامه هایش باز خواهد بود؟
- توضیحات
- نمایش از پنج شنبه, 18 آذر 1395 12:57
- بازدید: 2724
سخاوت رضازاده*
تحلیلی کوتاه از سیاست خارجی احتمالی آمریکا در قبال ایران
پس از انتخاب ترامپ برای ریاست‌جمهوری آمریکا این سوال مطرح می‌شود که این انتخاب برای کشور ما چه پیامدی می‌تواند داشته باشد. برای بررسی تاثیر انتخاب ترامپ در رویکرد سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران، در ابتدا باید الگوی رفتاری دو حزب در قبال خاورمیانه و به ویژه ایران مورد توجه قرار گیرد. با وجود اینکه جمهوری‌خواهان بر خلاف دموکراتها (با ادعاهای حقوق بشری و مباحث ایده‌آلیستی) به عنوان حزبی با رویکرد رئالیستی شناخته می‌شوند ولی به نظر می‌رسد هر دو حزب از الگوی رفتاری یکسانی پیروی می‌کنند. این موضوع عوامل متعددی دارد که می‌توان در دو بعد داخلی و خارجی مورد بررسی قرار داد.
1- بعد داخلی
در بعد داخلی در نتیجه ویژگی‌های خاص این انتخابات فضای سیاسی به شدت دو قطبی شده است و بازگشت به مرحلۀ پیش از انتخابات به راحتی و در زمان سریع ممکن نخواهد بود که خود این موضوع مدتها در سیاست خارجی آمریکا نیز تاثیر خود را خواهد گذاشت. همچنین، محدودیت‌های اقتصادی آمریکا نیز به عنوان متغیر مهمی محسوب می‌شود که در رویکرد سیاست خارجی این کشور نمی‌تواند نادیده گرفته شود.
از سوی دیگر، وجود بدنه‌های کارشناسی و ساختارهای کنترلی در نهادهای سیاسی مانند وزارت خارجه، سیا و پنتاگون باعث می‌شود هر فردی از هر دو حزب سیاسی که عهده دار ریاست‌جمهوری می‌شود، بعد از پایان کمپین‌های تبلیغاتی و انتخابات با کار آشنا شده و در محدوده تعریف‌شده عمل کنند. در واقع، ساختار نهادهای مختلف و فرایند کارشناسی تصمیمات سیاسی، رفتار سیاست خارجی را محدود می‌کند و این موضوع درباره هر دو حزب اصلی صدق می کند.
البته خود ساختار کارشناسی در عملکرد خود فاکتورهایی مانند ساختار اقتصادی آمریکا و از جمله محدودیت منابع اقتصادی، ساخت قدرت و محدودیت‌های کنگره برای رئیس‌جمهور، هم‌پیمانان آمریکا و ضرورت توجه به منافع آنان در تصمیمات سیاست خارجی و برخی لابی‌های قدرتمند را مورد توجه قرار می‌دهد و بر این اساس نقش مهمی در شکل‌دهی به سیاست خارجی آمریکا در قبال خاورمیانه و از جمله ایران ایفا می کند.
2- بعد خارجی
هر حزبی در آمریکا اعم از جمهوری‌خواه و دموکرات باید در سیاست خارجی خود در خاورمیانه، مولفه‌هایی از قبیل تأمین امنیت اسرائیل، عبور امن نفت از گذرگاه‌های اصلی مثل خلیج فارس و حمایت از دولت‌های هم‌پیمان را مدنظر قرار دهند. ولی ممکن است روش و تاکتیک هر حزبی برای دستیابی به این اهداف متفاوت باشد.
نکته مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد اینکه صرف نظر از اینکه کدام حزب سیاسی و یا کدام نامزد انتخاباتی به ریاست جمهوری آمریکا انتخاب شود ناگزیر است واقعیت‌های موجود در عرصه منطقه خاورمیانه را مدنظر قرار دهد و در این خصوص، توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران در منطقه (به عنوان مهم‌ترین قدرت منطقه خاورمیانه) از اهمیت خاصی برخوردار است.
از سوی دیگر، انتخاب شخصی با ویژگی های دونالد ترامپ برای ریاست جمهوری آمریکا که از مشروعیت بین‌المللی لازم برای همراه کردن هم‌پیمانان آمریکا برخوردار نیست باعث می‌شود وی در اعمال فشار علیه ایران با مشکلات بیشتری مواجه شود و رفتارها و شعارهای افراطی وی قبل از انتخابات، بیشتر می‌تواند جنبه تبلیغاتی (صرفا برای مخاطب داخلی آمریکا و دوره مصرف کوتاه) داشته باشد.
این موضوع در سخنان ترامپ بعد از قطعی شدن پیروزی وی در انتخابات نیز کاملا مشهود است و در واقع ترامپ رئیس‌جمهور، کاملا متفاوت با ترامپ نامزد انتخابات خواهد بود. با توجه به این نکات، به نظر می‌رسد پیروزی ترامپ در انتخابات می‌تواند گزینه‌ای مطلوب و مناسب تری برای ایران قلمداد شود.
* کارشناس ارشد روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل