کرونا و دموکراسی

دکتر امیر هوشنگ میرکوشش

در تاریخ 31 دسامبر سال 2019 ، چین به سازمان بهداشت جهانی شیوع بیماری ویروسی ناشناخته ای را در شهر ووهان استان هوبی اعلام نمود. این بیماری همه گیر به سرعت به سراسر چین و و سایر نقاط آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و استرالیا گسترش یافت. در ایران نیز این ویروس ابتدا در شهر مذهبی قم و سپس به سراسر ایران منتقل شد. پرسشی که می توان مطرح نمود این است که نوع حکومت ها ،دمکراتیک و یا اقتدار گرا،چه تاثیری در کنترل و مهار شیوع این گونه بیماری ها دارد و دموکراسی چگونه می تواند در کنترل این گونه بیماری های اپیدمیک نقش ایفا نماید؟
چین قدرت اقتدارگرایی خود را در پاسخ به ویروس کووید 19 نشان داد. بازار های کالا و خدمات شهر ووهان ظرف یک روز بسته شد. در مدت 3 روز پس از تأیید انتقال انسان به انسان و با توجه به افزایش موارد انتقال ،دولت چین در آستانه سال جدید چینی تمامی رویداد های مسافرتی و گردشگری جهان به این استان را محدود نمود. حرکت بیش از 50 میلیون نفر در سراسر استان هوبی به سرعت محدود شد و حمل و نقل در داخل شهرها محدود شد و حمل و نقل از طریق هوایی ، قطار و اتوبوس محدود گردید . مقامات جشن های جشنواره بهار را در پکن متوقف کردند و حرکت به سایر شهرهای بزرگ را محدود کردند. در طی چند روز دو بیمارستان 1000 تختخوابی ساخته شدند. این حرکات منعکس کننده سطح کنترلی است که فقط در اختیار دولت های اقتدار گرا ست . مقامات سازمان بهداشت جهانی به چین به خاطر تعیین یک استاندارد جدید برای پاسخ به شیوع بیماری تبریک گفتند.
با این وجود ، زمان برای مهار شیوع بیماری بسیار مهم است. کسب اطلاعات خوب و عکس العمل سریع بر روی آن می تواند شیوع بیماری را متوقف کند قبل از اینکه نیاز به اقدامات اضطراری وجو داشته باشند. این موضوع این پرسش را مطرح می کند که آیا روش ها و رفتار های ناشی از خودکامگی و اقتدار گرایی در این گونه موارد مفید است ؟
از نظر آمارتیا سن ، کشورهای اقتدارگرا با چالش های جدی در زمینه اطلاعات و پاسخگویی روبرو هستند. دولت ها در سیستم های سیاسی بسته ، بدون رسانه های آزاد و احزاب مخالف ، دچار چالش هایی در دستیابی به موقع به اطلاعات دقیق و انعکاس فوری آن به مردم می باشند . دولت ها می توانند قربانی تبلیغات خود شوند ، زیرا نهادهای سیاسی کشور انگیزه هایی را برای مقامات محلی ایجاد می کنند تا از به اشتراک گذاشتن اخبار بد با مقامات بالادستی خود خودداری کنند و منتظر دستورالعمل های قبل از اقدام می باشند. سیاست های امنیتی در چین باعث تضعیف پاسخ سریع به شیوع ویروس کووید 19 گردید. مدد جویان مراقبت های بهداشتی نسبت به شیوع ویروس کرونا در اوایل دسامبر 2019 مشکوک بودند،اما از اطلاعاتی که ممکن بود مردم با آن اقدامات پیشگیرانه انجام دهند جلوگیری شد ، و کانالهای ارتباطی که ممکن بود به مقامات ارشد نسبت به تهدید فزاینده هشدار دهند ، خاموش شدند. پلیس یک پزشک و هفت نفر دیگر را که در حال ارسال گزارشی در مورد کووید 19 بودند ، بازداشت کرد و آن ها را به دلیل انتشار شایعات تهدید به مجازات نمود . رسانه های اجتماعی سانسور شدند. تجزیه و تحلیل اولیه Weibo و WeChat که در بزرگترین پلت فرم آنلاین چین منتشر شده است ، نشان می دهدکه بحث های شیوع در ژانویه سال 2020 تقریباً وجود نداشت ، تا اینکه دولت چین در 20 ژانویه 2020 موضع رسمی خود را تغییر داد.
در طول ماه ژانویه سال 2020 ، کمیسیون بهداشت و درمان شهرداری ووهان هیچ گونه شواهدی از انتقال انسان به انسان و همچنین هیچگونه عفونت در بین کارمندان بهداشت گزارش نکرد و موارد شدید بیماری ناشی از عفونت کووید 19 محدود به کسانی که دارای شرایط زمینه ای و افراد مسن گردید و این که بازار غذاهای دریایی Huanan منبع انتشار بوده است. با این وجود ، گزارش ها در مجله پزشکی Lancet7 و New England Journal ، نشان می دهد که نیمی از بیماران بستری در بخش های مراقبت ویژه بین 25تا 49 سال بوده اند و دو سوم آنها بیماری های زمینه ای نداشته اند . پیش از آنکه دولت چین اعلام کند ، انتقال انسان به انسان و عفونت کارکنان بهداشت کاملاً مشهود بود. این اطلاعات یا به مقامات رسمی گزارش نشده و یا برای عموم مردم نادرست گزارش شده اند. شهردار ووهان به طور علنی گفته است كه نه تنها اطلاعات به موقع فاش نشده اند ، بلكه آنها از اطلاعات به طور مؤثر استفاده نکرده اند. با شروع قرنطینه در 23 ژانویه سال 2020 ، پنج میلیون نفر از شهر ووهان برای مسافرت در تعطیلات خارج شده بودند و متعاقبا شیوع بیماری در سراسر چین گزارش شد.
بدون رسانه های آزاد و مخالفت برای بررسی سلسله مراتب بوروکراتیک ، اطلاعات از خطوط مقدم شیوع کووید 19 به پکن نرسید. چند هفته پس از وقوع این شیوع ، رهبران مجبور به تهدید علنی شدند كه مقاماتی که اطلاعات را کتمان نموده اند مجازات خواهند کرد .
در ایران نیز داستان چین و شیوع ویروس کووید 19 تکرار شد و با توجه به انتخابات پیش رو در 2 اسفند این بیماری و شیوع آن در شهر قم از مردم مخفی نگاه داشته شد. حدود 30 روز بعد از شیوع ویروس مقامات این موضوع را علنی نمودند و تدابیری برای مقابله با انتشار آن اندیشیده شد، در حالی که با کتمان این موضوع و عدم قرنطینه به موقع منبع و مبدا شیوع، بیماری به سراسر ایران گسترش یافت. تفاوت ایران و چین در مقابله با ویروس در تدابیر اندیشیده شده بعد از علنی نمودن بیماری است. در ایران با وجود تحریم های بین المللی و نیز احتکار ناشی از فساد اداری ، اقلام پزشکی ضروری از قبیل ماسک، الکل و تجهیزات بیمارستانی در دسترس عموم و کادر بیمارستان ها نیست و این خود مبارزه با پیامد های سنگین بیماری و مدیریت بحران را با دشواری روبرو نموده است .
آیا اقتدارگرایی و بستن فضای اطلاع رسانی و رقابتی در پاسخ به مواردی مثل بیماری اپیدمیک کووید 19دارای مزیت است ؟ به نظر می رسد سیاست امنیتی و اقتدارگرایانه مانع پاسخ سریع به شیوع ویروس کووید 19 در چین و ایران گردید که می توانست بحران را محدود کند. به نظر می رسد رفتار های امنیتی و پلیسی ، استراتژی موفقی برای بهداشت عمومی نباشد . با این وجود ، در ایجاد ظرفیت برای جلوگیری ، تشخیص و پاسخ به شیوع بیماری ها به طور خاص و مدیریت بحران ها به طور عام ، دموکراسی و سیاست رقابتی نسبت به سیاست های بسته و اقتدار گرایانه کار آمدی و کفایت بیشتری دارد .

 

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل