رامتین رضایی: عضو هیئت تحریریه
حملات تروریستی گروه تکفیری داعش به مجلس شورای اسلامی و حرم مطهر امام(ره) در روز چهارشنبه هفدهم خرداد سال 1396گذشته از شوک و اندوه جدی را به دنبال داشت نیازها به تحلیل و تبیین و به عبارت بهتر گونه شناسی یا تیپ شناسی این اقدام تروریستی را نیز برای دانش آموختگان و دانشجویان رشته های علوم سیاسی و روابط بین الملل با خود به همراه آورد.
صرف نظر از پرداحتن به ابعاد امنیتی این حادثه که تخصص ویژه ای را طلب می کند اما از بعد سیاسی و خصوصا معادلات منطقه ای و بین المللی باید به سوالات مهمی در این رابطه پاسخ داد.
به عنوان مثال: چرا داعش بعد از مدت ها درگیری با ایران و گروه های متحد آن در سوریه و عراق اکنون تصمیم به انجام اقدامات تروریستی در پایتخت این کشور گرفت؟ و مهمتر از آن چرا این گروه تروریستی درست بر خلاف سایر عملیات های خود در عراق و سوریه و اخیرا در بروکسل،پاریس، لندن و منچستر حمله به یکی از مهمترین نهادهای حکومتی را در دستور کار خود قرار داد؟ به عبارت بهتر چرا این گروه تروریستی به جای حمله به مراکز عمومی مانند آنچه در لندن و بروکسل و پاریس دیده شد دو مرکزحفاظت شده و بسیار مهم در کشور را برای عملیات خود انتخاب نمود؟
عملیات تروریستی داعش در تهران و تفاوت های گونه شناسانه آن با سایر اقدامات خرابکارانه و جنایتکارانه این گروه بیش از هر چیز نشان دهنده وضعیت حاکم بر این گروه،منطقه و نیز وضعیت متفاوت ایران در منطقه دارد.
عمده حملات داعش در عراق و سوریه متوجه مناطق شیعه نشین یا کردنشین بوده که نشان دهنده تعارضات فرقه ای وقومی دارد که سنی های سلفی و تکفیری بخشی از این منازعات فرقه ای و قومی هستند. حملات داعش به شهرهای اروپایی منعکس کننده شکاف های هویتی میان سفیدپوستان و مهاجران مسلمان و رنگین پوست است که عمده آنها دارای گرایشات سلفی و تکفیری بودند.
گروه داعش و کلیه حامیان آن در میان اکثریت قاطع جمعیت شیعه ایران فاقد هرگونه پایگاه اجتماعی بوده و عملا گرایشات سلفی جایگاهی در معادلات سیاسی و اجتماعی این کشور ندارند.
در نتیجه به نظر می رسد امکان انجام حملاتی مانند عراق و سوریه و شهرهای اروپایی برای داعش در ایران چندان میسر نیست. جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای همسایه و همجوار خود در سال های اخیر به دولتی با ثبات مشهور بوده که در خط مقدم نبرد با داعش در سوریه و عراق قرار داشته و در مقابل این گروه تکفیری از توان انجام اقدامات تروریستی بر علیه آن برخوردار نبوده است. با این تفاسیر می توان گفت که حملات تروریستی روز چهارشنبه از صرافت و تمایل شدید این گروه جهت وارد آوردن ضربه به نهادهای بسیار حیاتی نظام سیاسی ایران و نشان دادن توانایی جهت ورود و حتی تصرف آنها به افکار عمومی جهان و حامیان آنها دارد. از سوی دیگر و در خصوص زمان انجام این حمله تروریستی نیز باید به دو نکته مهم توجه نمود.این حملات در زمانی صورت گرفت که 1-گروه داعش در حملات ائتلاف در عراق و سوریه ضربات مرگباری متحمل شده و موصل و رقه در آستانه آزادسازی و بازپس گیری از این گروه قرار دارند. به همین علت حملات گسترده تروریستی را در مناطق مختلف از جمله ایران گسترش دادند. 2-این حملات در زمانی صورت گرفت که اختلافات میان ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و در راس آنها عربستان سعودی در خصوص یمن ،سوریه و بحرین به شکل بی سابقه ای به اوج خود رسیده و حتی ترکش های آن امیر نشین کوچک قطر راهم بی نصیب نگذاشت. به نظر می رسد مخالفت های جدی عربستان و سایر امیر نشین های همراه آن با ایران و اظهارات تند مقامات سعودی طی ماه های اخیر در تحریک بیش از پیش تکفیری ها در انجام عملیات در تهران تاثیر گذار بوده باشد.
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل