زهرا شریف زاده عضو هیئت تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

تایوان، جزیره ای با 23 میلیون نفر جمعیت در 80 مایلی سواحل چین، مدت هاست که نقطه تنش بین واشنگتن و پکن بوده است. اکنون با ورود نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان،  این تنش ها به اوج خود رسیده است.  پکن به شدت به این سفر معترض بود و به ایالات متحده هشدار داد.هر چند بن بست جدید می تواند مربوط به کنگره ملی آتی حزب کمونیست چین باشد که انتظار می رود شی جین پینگ برای سومین دوره به عنوان رهبر حزب انتخاب شود. رهبر اقتدارگرای چین، بیش از هر یک از پیشینیان خود به وضوح بیان کرده است که اتحاد تایوان با چین را هدف اصلی حکومت خود می داند.

و ویلیام اچ اورهولت، محقق ارشد دانشکده کندی هاروارد، در گلوبال نوشت: «چین به شدت خواهان «بازگشت» تایوان است، اما این بدان معنا نیست که خواهان یک جنگ خونین اولیه است که معجزه اقتصادی چین را نابود کند. آقای شی در صدمین سالگرد تأسیس حزب کمونیست چین در سال 2021، بر لزوم اتحاد سرزمین اصلی با تایوان تأکید کرد، او آن را "یک ماموریت تاریخی و تعهد تزلزل ناپذیر حزب کمونیست چین" نامید. او گفت، هر کشوری که جرأت کند جلوی راه بایستد، با «دیوار بزرگ فولادی» ساخته شده توسط 1.4 میلیارد نفر چین روبرو خواهد شد.

چین مدعی است تایوان، یک دموکراسی جزیره ای خودگردان، به عنوان قلمرو خود است و متعهد شده است که در صورت لزوم آن را با زور بازپس گیرد.چنانکه در ماه ژوئن سال 2022، آقای شی، وزیر دفاع خود، ژنرال وی فنگه، را به یک کنفرانس بین المللی در سنگاپور اعزام کرد، جایی که آقای فنگه هشدار داد که چین در جنگ برای تایوان تردید نخواهد کرد.اما خانم پلوسی با قانونگذاران تایوانی و سپس با تسای اینگ ون، رئیس جمهور تایوان ملاقات کرد و تضمین های قاطعانه ای در مورد حمایت ایالات متحده از دموکراسی جزیره ای که چین ادعا می کند متعلق به خود است، ارائه کرد. خانم پلوسی در دیدار با رئیس جمهور تایوان گفت: «امروز جهان با انتخاب بین دموکراسی و استبداد روبروست. عزم آمریکا برای حفظ دموکراسی در تایوان و در سراسر جهان همچنان ثابت است.»این در حالی است که جمهوری چین نام رسمی تایوان است این بخش از چین در سال ۱۹۱۱ میلادی بعد از سرنگونی آخرین سلسله امپراطوری چین بنیان نهاده شد پس از پیروزی انقلاب چین در سال ۱۹۴۹ و روی کار آمدن مائو، سران حزب ناسیونالیست که از ۱۹۱۱ تا ۱۹۴۹ بر چین حکمرانی می‌کردند به تایوان فرار کردند و در آنجا حکومتی موازی با حکومت «جمهوری خلق چین» که در سرزمین اصلی چین بود تشکیل دادند، از آن زمان تا سال ۱۹۷۹ میلادی، چین و تایوان با وجود آنکه دارای زبان و فرهنگ واحد بودند دو دولت جداگانه داشتنند.اما در دهه ۱۹۹۰، با امضای توافقنامه‌ای بین این دو، راه برای برقراری روابط اقتصادی و فرهنگی باز شد و چین توانست از راه معامله با تایوان، میلیاردها دلار به دست آورد مقام‌های چین و تایوان در سال ۱۹۹۲ میلادی به توافق رسیدند هر اقدامی در این منطقه و در روابط طرفین بر اساس اصل «چین واحد» باشد بر اساس این اصل، چین و تایوان به یک کشور که همان سرزمین مادری است تعلق دارند.

اصل «چین واحد» می گوید هر کشوری که دارای روابط رسمی با پکن است حق ندارد با تایوان روابط رسمی داشته باشد آمریکا نیز بر اساس این اصل قراردادهای رسمی اش را به جای تایوان با چین منعقد می‌کند، ولی همزمان به روابط «غیررسمی» اش با تایوان ادامه داده و نماینده‌های «غیررسمی» به این منطقه می‌فرستد.اما امریکا  با تصویب قانون سال ۲۰۱۹ موسوم به تأمین امنیت تایوان در مجلس نمایندگان آمریکا با رؤیای عادی سازی فروش تسلیحات به تایوان، بارها با برگ تایوان بازی کرده است. زیرا آمریکا سه پروندهبرنامه اتمی ایران، جنگ روسیه - اوکراین و حاکمیت چین بر تایوانرا تبدیل به جبهه درگیری با سه عنصر نافرمان از نظم جهانی واشنگتن کرده است. به اعتقاد پکن، این سفر نقض سیاست چین واحد تلقی می شود که به موجب آن آمریکا از سال ۱۹۷۹میلادی تایوان را به عنوان یک کشور به رسمیت نشناخته است.و در این خصوص  "شی در یک تماس تلفنی دو ساعته با جو بایدن همتای آمریکایی اش گفت: "اگر با آتش بازی کنید، می سوزید. امیدوارم طرف آمریکایی این مساله را به وضوح درک کند. "

دلیل اصلی پشت این موضوع آن است که برخی سیاستمداران آمریکا از روند توسعه در خاک اصلی چین در سال‌های اخیر بسیار نگران هستند و قصد دارند با برگ تایوان در این روند اختلال ایجاد کنند.‌و از طرفی بتواند تسلیحات نظامی خود را به تایوان بفروشند.که این اقدام نه تنها برای پاسخگویی به سودجویی تولیدکنندگان سلاح در آمریکا است، بلکه مهمتر از آن با هدف مهار چین انجام می‌شود.

با این حال، توضیح دیگری وجود دارد که رویکرد سختگیرانه شی در قبال تایوان احتمالا در ترس چین از جداسازی نیمه هادی های با فناوری پیشرفته و تجهیزات مورد نیاز برای ساخت آنها می باشد.چین سال‌هاست که تلاش می‌کند وابستگی خود را به تولید تایوانی برای تراشه‌های نیمه‌هادی که برای ساخت همه چیز از گوشی‌های هوشمند گرفته تا خودروهای خودران نیاز دارد، کاهش دهد. با این حال، این کشور هنوز هم برای تقریبا تمام تراشه‌های با تکنولوژی بالا و بخش بزرگی از تراشه‌های اساسی‌تری که استفاده می‌کند، به تایوان متکی است. در این میان دولت ایالات متحده، ضمن افزایش حمایت نظامی از تایوان، سخت تلاش می کند تا برخی از قوی ترین تولیدکنندگان تراشه جزیره، از جمله شرکت تولید نیمه هادی تایوان ^[1]را نیز حمایت کند. در واکنش چین در کنار تمرینات نظامی، یک سری از وب سایت های دولتی تایوان را هک نمود . و چین از موقعیت خود به عنوان بزرگترین شریک تجاری تایوان برای سرکوب استفاده کرد و  محدودیت های تجاری جدیدی از جمله تعلیق واردات برخی میوه و ماهی و ممنوعیت صادرات شن و ماسه، یک مصالح ساختمانی کلیدی را اعلام کرد.

هرچند  نظامیان آمریکایی قبل از رسیدن پلوسی به تایوان یک رزمایش نظامی در نزدیکی جزیره تایوان برگزار کردند،و حتی  ناوهای جنگی اش را در دریای جنوبی چین مستقر کرده است؛ در واقع واشنگتن در حال تقویت بخش نظامی تایوان است و تلاش می کند چین را به سمت انجام اقدام نظامی به منظور تضعیف و بی ثبات کردن رقیب خود سوق دهد و در مقابل چین تایپه نیز طی چند روز اخیر به برگزاری یک رزمایش در تنگه تایوان اقدام نموده و پکن اعلام کرد به هیچ وجه از حق حاکمیت خود بر تایوان عدول نمی کند و حتی تسلیحاتی را هم که در این رزمایش مورد استفاده قرار می دهد، همگی واقعی هستند.

آمریکا می داند چین کشوری است که ۱۷ تریلیون دلار تولید ناخالص ملی دارد و دارای اقتصاد بزرگی است. قدرت اقتصادی، جمعیت و دیپلماتیک بیشتری در مقایسه با روسیه دارد و نمی‌توان به سادگی با آن برخورد کرد. تحریم‌هایی که علیه روسیه اعمال شده، نمی‌تواند به سادگی در برابر چین اجرا شود. بنابراین آنچه آمریکا در رابطه با تایوان و آبراه تنگه آن دنبال می‌کند، بیشتر اعمال فشار و بازی با کارت‌ها است.و این دو کشور به سمت گزینه ی جنگ نخواهند رفت زیرا  ضمن هزینه های سرسام آور درگیری دو کشور توان اتمی بالایی دارند .در نهایت آمریکا در مسئله تایوان عقب‌نشینی نخواهد کرد  زیرا متحدانش در این منطقه نسبت به آمریکا دچار تردید شده  و سیاست‌های خود را تعدیل خواهند کرد. وبه  سمت چین گرایش پیدا کنند و نفوذ آمریکا در آن منطقه ضربه بخورد. به همین دلیل تلاش می‌کنند از طرق مختلف بر چین اعمال فشار کنند.

 تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

^[1] Taiwan Semiconductor Manufacturing Company(T.S.M.C)