مجید نوری عضو هیئت تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

عضویت اوکراین در ناتو به گره کوری تبدیل شده است که کشورهای جهان دیدگاه‌ها و نظرات مختلفی را نسبت به این اتفاق از خود نشان می‌دهند و هر کدام تحلیلی متفاوت از دیگری برای در خواست عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک ناتو ارائه می‌کنند؛ مهمترین چالش عضویت اوکراین در ناتو این است که ممکن است با عضویت این کشور در پیمان آتلانتیک شمالی جنگ جهانی سوم خیلی زود به واقعیت تبدیل شود. میان کشورهای مختلف آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و دیگر کشورها اتفاق نظری درباره پیوستن اوکراین به ناتو وجود ندارد و هر کشوری بسته به منافع ملی و بین‌المللی که دنبال می‌کند مخالف یا موافق پیوستن اوکراین به پیمان آتلانتیک شمالی ناتو است.

پیمان آتلانتیک شمالی با نام انگلیسی North Atlantic Treaty Organization مخفف عبارت NATO یک پیمان نظامی امنیت دسته جمعی است که با هدف دفاع جمعی در 4 آوریل 1949 میلادی در واشینگتن دی سی پایه‌گذاری شد. ناتو در واقع بزرگترین پیمان نظامی جهان محسوب می‌شود که در حال حاضر 31 کشور عضو آن هستند.از بنیانگذاران این پیمان نظامی می‌توان به ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه، نروژ ،کانادا، ایتالیا، پرتغال، هلند، دانمارک، بلژیک، ایسلند و لوکزامبورگ اشاره نمود که بعدها کشورهای مختلفی به آن اضافه شدند. اعضای ناتو در واقع کشورهای مستقلی هستند که از طریق این پیمان گرده هم آمده‌اند تا درباره مسائل مهم سیاسی، دفاعی و امنیتی بحث و تبادل نظر کنند و سپس تصمیمات جمعی را با اجماع تصویب کنند.

عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) برای هر کشور اروپایی که خواهان پیشبرد اصول این معاهده است و می‌تواند به آن کمک کند آزاد است، بنابراین هر کشوری می‌تواند درخواست عضویت در این پیمان نظامی را بدهد. دفتر مرکزی این پیمان در شهر بروکسل بلژیک قرار دارد. ماده 5 پیمان نظامی ناتو حمله نظامی علیه یا چند کشور عضو ناتو را به مثابه حمله به تمامی کشورهای عضو تلقی می‌کند به همین خاطر به مقابله با آن بر می‌خیزد، به همین دلیل در حال حاضر به دلیل جنگ اوکراین عضویت این کشور در این پیمان ممکن  است به رویایی با روسیه منجر و اوضاع را پیچیده‌تر از گذشته کند و جنگ روسیه و اوکراین را به جنگ جهانی تبدیل شود.

دبیر کل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ناتو با عضویت اوکراین در بحبوحه جنگ روسیه مخالف است و معتقد است تا زمانی که جنگ اوکراین ادامه داشته باشد پیوستن اوکراین به این ائتلاف امکان‌پذیر نیست که به نظر می‌رسد بیشتر کشورها به این اصل پایبند هستند.کشورهای مختلف بسته به منافع ملی و بین‌المللی که دارند موافق یا مخالف عضویت اوکراین در پیمان نظامی ناتو هستند که ما در ادامه به چند مورد از آن اشاره خواهیم نمود:

دولت آلمان نسبت به عضویت اوکراین به ناتو با دیده تردید می‌نگرد و معتقد است با پایان جنگ موانع عضویت اوکراین در این پیمان رفع می‌شود تا این کشور هر چه سریع تر بتواند به عضویت مهمترین پیمان نظامی بپیوند.

دو عضو پیمان آتلانیتک شمالی انگلیس و فرانسه در رابطه با عضویت اوکراین خواهان کنار گذاشتن تشریفات مربوط به عضویت در ناتو برای اوکراین هستند تا این کشور هر چه سریع تر بتواند به عضویت این پیمان در بیاید.

دولت روسیه مخالف پیوستن اوکراین به ناتو است و آن را تهدیدی علیه مواضع خود تلقی می‌کند.

دولت ترکیه موافق پیوستن اوکراین به پیمان آتلانتیک شمالی است.

مخالفت آمریکا با عضویت زود هنگام اوکراین در ناتو

آمریکا عضو دیگر ناتو خواهان این است که جنگ در اوکراین به این زودی‌ها تمام نشود، به همین دلیل مخالف پیوستن زودهنگام اوکراین به ناتو است، بر همین اساس کاخ سفید از ارسال کمک‌های نظامی جدید به اوکراین و بمب خوشه‌ای خبر می‌دهد.

سؤالی که پیش می‌ آید این است که چرا آمریکا کمک نظامی به اوکراین می‌کند ولی با عضویت اوکراین در ناتو مخالف است؟ در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت که شاید عمده‌ترین دلیل کاخ سفید این است که با عضویت اوکراین در ناتو امکان بروز جنگ جهانی سوم وجود دارد. در پیمان ناتو اینگونه تصریح شده است که حمله یک کشور به یک کشور عضو ناتو به عنوان حمله به همه اعضا تلقی می‌شود و چون کشور اوکراین درگیر جنگ با روسیه است این امر می‌تواند باعث ایجاد جنگ جهانی سوم شود و کشورهای عضو ناتو را درگیر جنگ کند، بر همین اساس مقامات کاخ سفید خواهان حمایت‌های نظامی و مالی و همچنین کمک‌های بشر دوستانه از اوکراین در قبال روسیه هستند و از این طریق می‌خواهند نیروهای روسی را عقب برانند.

 یکی دیگر از دلایل مخالفت کاخ سفید با عضویت اوکراین در نانو این است که آنها نمی‌خواهد سربازان خود را وارد جنگ با روسیه کنند؛ انتخابات در آمریکا نیز یکی دیگر از دلایل مخالفت بایدن نسبت به عضویت اوکراین در ناتو است چرا که بایدن نمی‌خواهد در سال منتهی به انتخابات هزینه دفاعی کشور را با پیوستن اوکراین به ناتو افزایش دهد.

 سخن پایانی

عضویت اوکراین در ناتو هیچ وقت اتفاق نمی‌افتد، مگر آنکه در سطح بین الملل اتفاق غیر قابل پیش‌بینی خاصی بیفتد. چرا که عضویت اوکراین در ناتو به مثابه اعلام جنگ با روسیه است و کشورهای عضو ناتو فعلاً نمی‌خواهند خود را درگیر جنگی بیهوده و هزینه بر کنند؛ به همین دلیل سالهاست که عضویت اوکراین را به تأخیر انداخته‌اند و از عضوت اوکراین در ناتو شانه خالی می‌کنند و اکنون در بحبوحه جنگ تنها با ارسال کمک‌های مالی و نظامی از اوکراین حمایت می‌کنند و با تحریم روسیه قصد دارند این کشور را ضعیف و به اهداف مد نظر خود دست پیدا کنند، جنگی که ممکن است تا سالهای سال ادامه‌دار باشد، بنابراین عضویت اوکراین در ناتو بسته به ادامه‌دار بودن جنگ امکان‌پذیر نیست.

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل