فرهنگ و روابط بین الملل

فرهنگ و کرونا

سیده مسعوده میر مسعودی

سردبیر مجله ایرانی روابط بین الملل

 فرهنگ حاصل و زاییده درک مردم در هر زمانی از رویدادها و اتفاقات است که در قبال این درک رفتارها و رسوم خاصی نهادینه می شود. حال اگر به ریشه فرهنگی و چگونگی آن در یک کشور نگاه عمیق تری داشته باشیم می بینیم مثلا با جنگ یا بیماری و یا هر رویداد گسترده دیگری ،حتی وقتی که سرزمینی تحت اشغال در می آید و زمان طولانی در در فضای آن مسئله قرار می گیرد ، درک ها ،رفتارها و رسوم و حتی عادت های روزمره هم تحت تاثیر آن رویداد غالب قرار می گیرد و به مرور زمان آن رفتار نهادینه می شود و جزء فرهنگ آن جامعه می گردد .از مسائل خیلی کوچک مثل دست دادن در احوالپرسی ها تا مسائل کلان مثل روابط بین ملت ها می تواند از این موضوع تاثیر به سزایی بپذیرد .
کووید 19 از خانواده کرونا از اوایل سال 2020 توانست با پاندمی جهانی خود بر همه حوزه ها از جمله فرهنگ رفتاری و ارتباطات انسانی تغییرات عمده ای ایجاد کند و الگوی رفتاری را در خیلی از موارد دچار تحولات اساسی نماید ، بطوریکه شاید این تاثیر به مرور زمان بتواند به عنوان پازل جدیدی در فرهنگ آن جامعه رسوخ پیدا کند و به عنوان پاره ای از فرهنگ در تاریخ آن جامعه برای آیندگان ثبت شود . 
کووید 19 در اولین هشدار خود "فاصله اجتماعی" را بوجود آورد ،موضوعی تازه و خلاف زمانهای گذشته که تاکید بر کارهای تیمی از فاصله نزدیک و حضور دسته جمعی افراد برای رونق گرفتن و بهینه کردن کارها تاکید می شد .حال با ورود کرونا تمام کنفرانس ها و همایش های دسته جمعی و خلاصه کارهای که جمعیت زیادی را دور هم با فاصله کم دور هم جمع می کرد ، از بین برد و توصیه فاصله گذاری اجتماعی را باب کرده و یا ارتباط مجازی را توصیه اکید می کند که این مسئله بخودی خود باعث ایجاد رفتارها و عادات جدیدی می شود که شاید به مرور زمان به یک عادت تبدیل شود که آیندگان آنها را جزء فرهنگ رایج این زمان تلقی کنند . 
البته شاید خیلی ها براین گفته خرده بگیرند و بگویند با تمام شدن این همه گیری این عادات ها و توصیه ها تمام می شوند و دنیا به حالت قبل بر می گردد ولی بنظر نگارنده با تمام شدن کووید 19،دنیا به حالت قبلی بر نمی گردد و تغییرات اساسی در آن اتفاق خواهد افتاد .تغییراتی از جنس فرهنگ در تمام سطوح ارتباطات از فردی و جمعی گرفته تا روابط بین الملل. 
بنظر نگارنده ،فرهنگ غالب در دنیای پسا کرونا انسان را از اجتماع دور و به دنیای درون نزدیک می کند . اجتماع ها کم جمعیت تر خواهند شد .شک و تردید در نگاه افراد نسبت به همدیگر بیشتر خواهد شد . وسواس های فکری جای بیشتری را در زندگی افراد اشغال خواهند کرد . مراسم ها جمعی کوچک تر شده و به مرور زمان جای خود را به مراسم های جمعی مجازی خواهند داد .انسانها همراه با این وسواس های فکری فرهنگ جدیدی را هم در تمام سطوح زندگی و اجتماع تجربه خواهند کرد . وقتی مجموعه عادت ها و رسوم تغییر کند فرهنگ ها نیز همسو با آنها تغییر و فرهنگ جدید نهادینه خواهد شد .
در این فرهنگ پسا کرونا ارتباطات مردم بیشتر از طریق یک تلفن یا تبلت یا کامپیوتر و..... خواهد بود . از نظر روانشناختی نیز احساس ها و عاطفه ها به شکل دیگر در خواهد آمد . هم چنین افراد در این فرهنگ پسا کرونایی کم احساس تر خواهند داشت بیشتر وقت زندگیها در فضای مجازی طی می شود .حتی به جرات می توان گفت ابراز علاقه ها نیز تغییر خواهد و شاید این تغییرات مفاهیم جدیدی را وارد دنیای ما خواهد کرد و هم چنین مفهوم و معنای مفاهیم شکل جدیدی به خود خواهد گرفت . 
در جهان پس از کرونا در روابط بین الملل نیز مفاهیم کلیدی از جمله امنیت ،قدرت،هویت و.... معنای دیگری را خواهند گرفت و رهبران و تصمیم گیران ملت ها باید با مفاهیم جدید مهندسی جامعه را برعهده بگیرند . مهندسی جدید ملت ها اساسا باید با تسلط به خواسته ها و توقعات جامعه جدید شکل بگیرد . در فرهنگ توقعات و خواسته ها با دنیای قبلی متفاوت است البته نکته کلیدی در این مسئله این است که تصمیم گیران نیز بتوانند این موضوع را درک کنند و بتوانند تحول را بپذیرند .شاید در چشم انداز کشورها این موضوع بسیار مهم باشد که این تغییرات را ببیند و بتوانند دکترین های خود را در هر حوزه باز تعریف کنند . 
هر چند دنیای آینده قابل پیش بینی نیست ولی بنظر می رسد درک درست و منطقی امروز می تواند پله صعود در آینده باشد .

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل