Developed in conjunction with Joomla extensions.

رابطه ایالات متحده امریکا و عربستان سعودی(مقایسه دوره ی ترامپ و بایدن)

زهرا شریف زاده: دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود

جو بایدن "ارزیابی مجدد" رابطه ایالات متحده با عربستان سعودی را به مانند دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت امریکا در سیاست خارجی مد نظر قرار داده است و احتمال آن می رود که سیاست ایالات متحده در قبال پادشاهی عربستان به سرعت در حال تغییر باشد. همچنانکه اين روابط از طريق انعقاد توافق هایی در دوره ی ترامپ صورت گرفت كه پیامدها و آثار راهبردی به همراه داشت و مصداق آن توافق فروش 110میلیارد دلار تسلیحات و همکاری های هسته ای باعربستان بود. لازم بذکر است که اقدام بایدن اعلام خاتمه حمایت از کارزار جنجالی عربستان در یمن و بررسی انتقال تسلیحات برنامه ریزی شده به ریاض می باشد.در واقع بایدن قصد دارد ایالات متحده نقش فعال تری را در سطح جهانی بازی کند اما با درک اینکه ایالات متحده تمایل کمتری برای پیگیری اقدامات یک جانبه یا استفاده از زور برای مقابله با چالش های سیاست خارجی دارد. تنها با همکاری متحدان در منطقه و سراسر جهان ، ایالات متحده قادر خواهد بود تا ضمن پیشرفت حقوق بشر ، ابتکارات متعددی را که برای رفع نگرانی های امنیتی و قانونی کشورهای عربی خلیج فارس مورد نیاز است ، دنبال کند.
آنچه در این میان حائز اهمیت است رویت اقدامات دولت ها در سیاست خارجی از دریچه منافع ملی است که به برداشت رهبران و نحوه انتخاب و تعیین منافع ملی در شرایط مختلف بستگی دارد.به گفته ی جوزف نای سیاست خارجی ایالات متحده همیشه بین جهانی سازی و تعدیل نیرو در نوسان بوده است وبر اساس نظر هانس مورگنتا ، "دولت حق ندارد اجازه دهد که مخالفت اخلاقی خود با نقض آزادی مانع اقدامات سیاسی موفق شود". در این تحلیل بر اساس رویکرد تجزیه و تحلیل مقایسه ای به بررسی روش پیشنهادی بایدن با رویکرد دولت قبلی ایالات متحده پرداخته و فرضیه تحلیل این است که دولت بایدن روابط ایالات متحده با کشور عربستان را دوباره ارزیابی خواهد کرد ، از تمرکز بر نفت و امنیت به اعتماد بیشتر به قدرت نرم از جمله از طریق افزایش سرمایه گذاری های اقتصادی ، تجاری و مالی و از طریق اولویت بالاتر به دموکراتیزه کردن و حقوق بشر حرکت می کند.
لازم بذکر است روش مقایسه روشى است که صورتهاى مختلف صنف معینـى ، از پدیـدارها یـا نـوع معینـى از ، موجودات یا عضو معینى یا کار معینى را با یکدیگر مقایسه مى کند. روش مقایسه ای یکى از ابزارهاى نمونه در جامعه شناسی است . بـر اسـاس ایـن تعریـف اسـتفاده از ، رویکـرد مقایســه اي یکــی از روشهـاي متــداول در جامعــه شناســی و سـایر علــوم انســانی ماننــد روانشناسی و حتی ادبیات است. رویکردمقایسـه ای ابـزاری اسـت کـه از طریـق شـناخت شباهتها و تفاوتهای دو پدیدار یا دو نظریه به شناخت عمیق تر و حل مسئله معـین مـی پـردازد .

پس از به رسمیت شناختن در سال 1931 ، ایالات متحده و عربستان سعودی روابط کامل دیپلماتیک را با مبادله اعتبارنامه و اولین ارسال سفیر ایالات متحده به جده ، در سال 1940 برقرار کردند. نقش بی نظیر عربستان در جهان عرب و جهان ، داشتن دومین مقام جهان در ذخایر نفت و موقعیت استراتژیک آن همگی در روابط دوجانبه دیرینه پادشاهی و ایالات متحده نقش دارند. ایالات متحده و عربستان سعودی همچنین از روابط فرهنگی و آموزشی قوی با حدود 37000 دانشجوی سعودی که در کالج ها و دانشگاه های ایالات متحده تحصیل می کنند و سالانه تعداد زیادی بازدید کننده تبادل آموزشی و فرهنگی برخوردار هستند. ایالات متحده و عربستان سعودی رابطه امنیتی طولانی مدتی دارند بطوریکه ایالات متحده از سه سازمان مهم امنیتی در عربستان سعودی : وزارت دفاع ، گارد ملی و وزارت کشور پشتیبانی کرده است و همچنین ایالات متحده با همکاری دولت عربستان سعودی در زمینه هایی مانند آموزش ، تجارت و توسعه اقتصادی نقش مثبتی ایفا کرده است.
انتخاب جو بایدن ، نامزد حزب دموکرات به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده ، تفکر جدیدی را در سیاست خارجی ایالات متحده در قبال عربستان ایجاد کرده و این نشان دهنده روشی منحصر بفرد نسبت به سایر رؤسای جمهور قبلی می باشد . بایدن در مورد بازگشت سیاست خارجی به کانالهای سیاست خارجی متداول ، اطمینان از سیاست خارجی متعادل و متعادل کننده ارزشها و منافع آمریکا صحبت کرده است. با این حال ، این رویکرد جدید سیاست خارجی ، اهمیت کشور عربستان را در استراتژی ایالات متحده کاهش نخواهد داد .بایدن تاکید دارد که اصول سازماندهی سیاست خلیج فارس بویژه عربستان در حول محور جلوگیری از گسترش سلاح های هسته ای ، تنش زدایی و کاهش رقابت تسلیحاتی ، تشویق به تعامل سازنده منطقه ای در میان کشورهای منطقه ، حاوی ایدئولوژی اسلام گرایانه رادیکال ، عادی سازی روابط با اسرائیل و جلوگیری از نفوذ روسیه و چین می باشد.حتی با وجود اینکه بایدن می داند محمد بن سلمان ، در قتل خاشقچی نقش داشته است با این حال ، جو بایدن معتقد است ایالات متحده دولت سعودی را تحریم نخواهد کرد ، زیرا هر مجازات مستقیم می تواند همکاری عربستان سعودی را برای مقابله با ایران و تلاش های ضد تروریستی به خطر بیندازد.بایدن مانند اسلاف خود با این واقعیت دست و پنجه نرم می کند که عربستان برای دستیابی به اهداف خاص ایالات متحده در خاورمیانه مورد نیاز است.وتنها کاری که بایدن انجام داد تحریم 76 مقام پایین تر سعودی ، موضع کمی سختگیرانه تر نسبت به ترامپ در پیش گرفت.
اما دولت ترامپ تمایلی به مقابله با عربستان سعودی در مورد کشته شدن خاشقچی ، ستون نویس واشنگتن پست که در ویرجینیا زندگی می کرد ، نداشت. فراتر از لغو ویزای برخی مقامات سعودی که در مرگ خاشقگی نقش داشته است ، ترامپ هیچ کاری برای مجازات پادشاهی به دلیل شکنجه ، ترور و تکه تکه شدن خاشقجی انجام نداد.ترامپ و دیگر مقامات کاخ سفید به منتقدان یادآوری کردند که عربستان سعودی میلیاردها دلار اسلحه از آمریکا خریداری می کند و یک شریک مهم در کار فشار آمریكا بر ایران است.

ترامپ ، رئیس جمهور پیشین ، علاوه بر نقض آشکار حقوق بشر قصد جلوگیری از قطع روابط با محمد بن سلمان را داشت چرا که وی سیاست های ضد ایرانی داشت و به عنوان مرکزی برای خرید تسلیحات از تولید کنندگان آمریکایی می باشد.اما دولت بایدن متفاوت است و ایالات متحده را از دخالت در عملیات نظامی عربستان در یمن منع نموده است. و حقوق بشر نقشی اساسی در رویکرد وی نسبت به جهان دارد. و مانند ترامپ ایالات متحده دلایل زیادی برای برقراری رابطه با فردی دارد که در تعیین قیمت جهانی انرژی نقشی حیاتی و نیز داشتن سیاست های ضد ایرانی نقش دارد.
در دوره ترامپ آمریکا در تلاش بود تا در قالب سیاست «موازنه تهدید» و باهدف کاستن از هزینه‌های اقتصادی و راهبردی و باسیاست «موازنه از راه دور» با مساعدت عربستان و کشورهای همسو، اهداف منطقه‌ای خود را تأمین کند.واز آنجایی که جهت گیری ساختار نظام بین المللی در کنار نقش منطقه ای و ویژگی رهبران سیاسی در سیاستگذاری عربستان سعودی نقش محوری دارند.دردوره ملک سلمان نقش امنیتی عربستان رشد چشمگیری داشت و در حقیقت ادامه ی سیاست قدرت برای کسب هژمونی منطقه ای است.و به قدرت رسیدن دونالد ترامپ و انعقاد قراردادهای نظامی آمریکا با عربستان، نقش این کشور در آینده ی امنیت منطقه ای را افزایش داد.
ازنظرترامپ سیاست خارجی اوباما باعث شکست آمریکا در دنیا شده بود به همین جهت بر بازسازی توان نظامی آمریکا تأکید می کرد.ترامپ از نظام بین الملل لیبرال بعد از جنگ جهانی دوم به عنوان معامله بد یاد می کند و با ارائه سه دلیل 1-آمریکا با ایجاد اتحادهای نظامی تعهدات زیادی را در سرتاسر جهان پذیرفته است،2- اقتصاد جهانی مزیتی برای آمریکا نداشته است ،3-آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم به مثابه یک مرد قدرتمند اما دلسوز رفتار کرده است، معتقد به خاتمه ی این نظم بود.ترامپ بر این تصور بود که اتحاد با عربستان می تواند به جنگ با تروریسم کمک کند و باعث ثبات در منطقه شود.بزرگترین معامله تسلیحاتی تاریخ آمریکا را با عربستان منعقد کرد.قراردادی تا 381میلیارد دلار تا 11سال آینده.این معامله و رقص شمشیر ترامپ با شاه سلمان به عنوان چک سفید امضایی برای افراطی گری عربستان در منطقه تفسیر شد.هر چند ترامپ یک چک سفید برای تحقق آرمان های خود از محمد بن سلمان ولیعهد بلند پروازانه ی سعودی دریافت نمود اما بایدن مشتاق است که روابط ایالات متحده و عربستان را از نو تنظیم کند.
محاسبات بایدن به همان اندازه داخلی و بین المللی است. به نظر می رسد بایدن امیدوار است عربستان سعودی به "Pariha" تبدیل شود. بایدن همچنین مشتاق معرفی مجدد ایالات متحده به عنوان سنگر حقوق بشر و ارزشهای لیبرال در عرصه بین الملل است ، که این امر لزوم جدا شدن از برخی از سیاست های منطقه ای مشکوک ریاض و ثبت سوابق حقوق بشر را ایجاب می کند.به همین جهت عربستان سعودی با روی کار آمدن بایدن ضمن اعلام همکاری ریاض با کاخ سفید ، تلاش کرده تا اختلاف بین دو کشور را کم اهمیت جلوه دهد. در واقع ، عربستان سعودی به سرعت از اقدام بایدن برای تأمین راه حل سیاسی در یمن حمایت نمود تا تصمیم رئیس جمهور را منطبق با منافع عربستان بداند.در این راستا مقامات سعودی اخیراً "لوجین الحثلول" فعال سیاسی زندانی را در اقدامی مستقیم برای دلجویی از واشنگتن و تخفیف برخی از فشارهای حقوق بشر بر آنها آزاد كرد.
محمد بن سلمان به واسطه کوشنر داماد ترامپ از یک خط مستقیم به کاخ سفید بهره می برد. اکنون این ارتباط از بین رفته است و در نتیجه توانایی عربستان برای تأثیرگذاری در سیاست های مربوطه بسیار کاهش یافته است. به نظر می رسد منطق بایدن این است که عربستان سعودی در مورد سیاست خارجی ایالات متحده مانند هر کشور دیگری خواهد بود.
مواضع و عملکرد ترامپ در قبال حمایت از ائتلاف نظامی به رهبری عربستان در یمن نیز نشان داد ترامپ به افکار عمومی جهانی و ارزشهای مورد ادعای آمریکا نظیر حقوق بشر کمترین التفاتی ندارد و اعلام کرد حاضر نیست میلیاردها دلار منافع حاصل از صدور اسلحه با عربستان را متوقف نماید.با ارزیابی مواضع ترامپ نسبت حمله به کشتیهای اماراتی،سقوط پهپاد آمریکایی توسط سپاه پاسداران ایران،حمله به تأسیسات نفتی آرامکو استراتژی آمریکا در این برهه "موازنه از راه دور "اهدف توازن منطقه ای میان کشورهای منطقه و مخصوصاً ایران و عربستان است.در حالی که در دوره ی بایدن ،عربستان سعودی از ابتکار پایان دادن به جنگ در یمن استقبال کرده است. خالد بن سلمان ، معاون وزیر دفاع عربستان سعودی ، در 5 فوریه 2021 با توئیت از تعهد بایدن برای همکاری با دوستان و متحدان برای حل منازعات و مقابله با حملات ایران و نیابتی هایش در منطقه ، ستایش کرد.موفقیت سیاست ایالات متحده در پایان دادن به جنگ در یمن به پیشرفتی که در رابطه با توافق هسته ای ایران و تعامل سازنده کشورهای حوزه خلیج فارس در نهادینه کردن گفتگوهای درون خلیج فارس برای ایجاد ترتیبات امنیتی طولانی مدت انجام می شود ، بستگی دارد.
عربستان بارزترین تامین‌کننده ی بودجه مالی طرح معامله قرن ترامپ بوده و در کنار مصر برای اجرای آن تلاش کرد همانطور که در تدوین آن با دولت آمریکا مشارکت داشت واکنون نیز بایدن تصمیماتی را اتخاذ کرده است از جمله این تصمیمات می‌توان به لغو نکردن تصمیم ترامپ در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت "اسرائیل" و عدم انتقال سفارت آمریکا از قدس به مکان سابقش در تل‌آویو اشاره کرد.بایدن همچنین از انجام اقداماتی که فلسطینی‌ها به اتخاذ آنها از سوی وی امید داشتند، خودداری نمود اقداماتی از قبیل بازگشایی کنسولگری آمریکا در قدس که توسط ترامپ بسته شد، کنسولگری که به منزله یک شبکه دیپلماتیک اصلی برای فلسطینی‌ها و ارتباط با آمریکا بود. از این باب شاید بتوان گفت سیاست ترامپ و بایدن با هم تفاوت زیادی ندارد.

در نتیجه می توان چنین برداشت نمود که دولت بایدن وضعیت سیاست خارجی نزدیکتری به دولت های دموکراتیک قبلی اتخاذ کرده است اما در مورد برخی موضوعات بیشتر بر ارزش ها و منافع آمریکایی تأکید کرده است. انتظار می رود که بازاندیشی در روابط ایالات متحده و عربستان سعودی و فشار محدود کننده ای که بر محمد بن سلمان وارد می شود ، نتایج قابل توجهی از جمله پایان جنگ در یمن ، آزادی زندانیان سیاسی و سیاست منطقی تر عربستان را به همراه داشته باشد. در نتیجه ، یک سیاست خارجی اصولی ایالات متحده در قبال کشورهای حاشیه خلیج فارس بویژه عربستان تحت دولت بایدن نیاز به یک تعامل جهانی احیا شده از سوی دولت ایالات متحده دارد. تنها با همکاری متحدان در منطقه و سراسر جهان ، ایالات متحده قادر خواهد بود تا ضمن پیشرفت حقوق بشر ، ابتکارات متعددی را که برای رفع نگرانی های امنیتی قانونی کشورهای عربی خلیج فارس مورد نیاز است ، دنبال کند. بایدن تمایل چندانی به وابستگی به ابزارهای نظامی ندارد و تکیه بر اعتماد بیشتر به قدرت نرم در سیاست خارجی دارد بایدن که سابقه طولانی در سیاست خارجی داشته است ، می فهمد که مسائل معاصر خاورمیانه به طور پیچیده ای در هم آمیخته اند و مانند یک نوع تئوری دومینو ، خاتمه بخشیدن یک موضوع منجر به منطبق شدن سایر موضوعات می شود. این در حالی بود که ترامپ ازجمله رؤسای جمهور آمریکا بودکه در نظر داشت تا زمینه های بیشینه سازی قدرت آمریکا را بر اساس هزینه های اقتصادی سایر کشورها تأمین نماید.این هدف با نگاه تجاری به امنیت و بزرگنمایی دشمن منطقه ای دنبال می شد.

 

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

تمامی حقوق برای مجله ایرانی روابط بین الملل محفوظ است ©2024 iirjournal.ir. All Rights Reserved

Please publish modules in offcanvas position.